جدال در آفتاب

امروزه تاثیری که تغییرات وضعیت آب و هوایی و گرمایش جهانی بر زمین انسان‌ها گذاشته است، نسبتا ملموس شده و تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از سوی برخی گروه‌ها تشدید شده است. گرمایش زمین آثار و تبعات فراوانی دارد که اقتصاد نیز طبعا از آن متاثر خواهد شد. با گرم شدن زمین احتمالا فرآورده های کشاورزی در برخی بخش‌های کره خاکی با دشواری‌های بیشتری تولید خواهند شد و در برخی موارد این تولیدات حداقل در کوتاه‌مدت دوام نخواهند آورد. کاهش تولید بخش کشاورزی اقتصاد کشورها و رشد اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار داده و امنیت غذایی را نیز در بسیاری از نقاط جهان با دشواری‌هایی روبه‌رو خواهد کرد؛ اما علاوه‌بر اقتصاد موارد دیگری نیز از تغییر وضعیت آب و هوایی زمین و گرمایش جهانی اثر می‌پذیرند. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مربوط به وضعیت آینده زمین پس از تغییرات آب و هوایی و گرم شدن، تشدید خشونت وسیع و بی‌ثباتی سیاسی در جهان امروز است که چندان نشانی از ثبات در بسیاری از نقاط آن دیده نمی‌شود.واکاوی سابقه گرما و بروز خشونت ما را به یاد «بیگانه» اثر معروف آلبر کامو می‌اندازد. مردی که زیر آفتاب داغ تابستانی مرتکب قتل می‌شود و برای این کار به اعدام محکوم می‌شود.

مورسو (شخصیت نخست داستان کامو) امروز به مثابه هشداری برای بروز رفتارهای تهاجمی بسیاری از ما در آینده درآمده است، هشداری که روز به روز بیشتر احساس می‌شود. به‌طور کلی رابطه میان بروز خشونت و تشدید آن با گرما مساله‌ای است که در چند دهه اخیر ذهن روانشناسان و سایر دانشمندان را به خود مشغول کرده است، اما آنچه در حال حاضر مساله را بغرنج‌تر کرده است مساله گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی است. این تغییرات در تمام زمینه‌ها اثراتی را به جا خواهند گذاشت که از مهم‌ترین موارد افزایش بروز خشونت، از قتل و تجاوز گرفته تا جنگ‌های منطقه‌ای به ویژه نواحی را که با کمبود آب روبه‌رو هستند می‌تواند در بر گیرد. تحقیقات زیادی در مورد نحوه و میزان اثرگذاری گرمایش زمین و تغییر وضعیت آب و هوایی بر زندگی افراد صورت گرفته است که در برخی موارد آمار و شواهد مستدلی در مورد افزایش خشونت در جامعه به دلایل فوق مطرح شده است.

خشونت و تغییر وضعیت آب و هوایی

در سال ۲۰۱۴ مطالعه‌ای انجام شد که نتایج آن نشان می‌داد گرمایش زمین نرخ جرایم خشونت‌بار را در ایالات‌متحده آمریکا افزایش می‌دهد و منجر به افزایش ۲۲ هزار نفر قتل و ۱۸۰ هزار مورد تجاوز و افزایش برخی جرایم دیگر تا سال ۲۰۹۹ می‌شود. اگر چه این تحقیق با انتقاد گسترده‌ای روبه‌رو شد، اما بحث این است که ۵۶ تحقیق دیگر در این حوزه انجام شده است که روی این نتیجه تاکید بیشتری می‌کنند. در تحقیقی که توسط اداره ملی تحقیقات اقتصادی و محقق دانشگاه استنفورد، مارشال برک و دو تن از همکارانش انجام شد، ارزیابی و تحلیل آماری مطالعات بسیاری در مورد رابطه میان تغییر وضعیت آب و هوایی و خشونت و درگیری صورت گرفت. متغیرهای وضعیت آب و هوا در این مقالات شامل افزایش دما، خشکسالی و تغییرات در میزان بارش‌ها بودند. درگیری و نبرد براساس نزاع بین افراد و جنگ میان گروه‌ها در نظر گرفته می‌شد. محققان در ادامه تحقیقات خود شواهدی یافتند مبنی‌بر اینکه بین تغییرات دما و افزایش درگیری‌ها رابطه‌ای وجود دارد. در یک جهان رو به گرم شدن، انتظار بر وقوع جنگ‌های بیشتر، ناآرامی‌های مدنی و نیز به‌طور کلی جرم و جنایت‌های خشونت‌آمیزتری است. علاوه‌بر این موارد، برک می‌گوید با افزایش یک درجه سلسیوس (معادل یک درجه سانتی‌گراد و ۸/ ۱ درجه فارنهایت) درگیری‌های مدنی در قاره آفریقا می‌تواند تا ۲۰ درصد افزایش پیدا کند. تاثیر گرمایش در هر منطقه متفاوت است. برخی مکان‌ها نسبت به افزایش اندک دما نسبت به دیگر مناطق حساس‌تر هستند.

در ایالات‌متحده برآورد می‌شود که این اثرات کمتر باشد و با یک درجه سلسیوس افزایش دما انتظار می‌رود درگیری‌های بین فردی یک درصد افزایش پیدا ‌کند که شامل مواردی همچون حمله و سرقت و سایر خشونت‌ها حتی در مسابقات بیس‌بال می‌شوند. مهم است که صحت این نتیجه تاکید کنیم؛ با استفاده از سایر مطالعات، اکثر آنها نتیجه مشابهی را نشان می‌دهند. برای مثال، در ۱۹ مطالعه برک و همکارانش ۲۴ برآورد مجزا برای رابطه میان تغییرات دما و انواع مختلف پیامدهای درگیری وجود داشت و در هر مورد رابطه مثبت بود. احتمال ۲۴ مقدار مثبت در صورتی که رابطه‌ای میان دما و درگیری‌ها نباشد، کمتر از ۱ در ۱۰۰ میلیون است. حال این سوال پیش می‌آید که چرا دماهای گرم‌تر خشونت بیشتری ایجاد می‌کنند؟ این رابطه قطعا شهودی است و مدت‌ها پیش از آنکه از نظر علمی بررسی شود، حدس زده می‌شد. برک به داستان رومئو و ژولیت اثر ویلیام شکسپیر اشاره می‌کند که در آن افراد می‌خواهند از شر گرما خلاص شوند. به‌نظر می‌رسد در اینجا دمای بالا درگیری‌های خشونت‌باری را ایجاد می‌کند. از سال ۲۰۱۱ تحقیقات موجود در این زمینه با مقاله‌ای که در مجله علوم روانشناسی به چاپ رسید، رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفت.

این مقاله نشان می‌داد که میان روزهایی که دمای بالایی دارند و تعداد پرتاب توپ‌های تلافی‌جویانه در لیگ دسته اول بیس‌بال رابطه‌ای وجود دارد. این مطالعه موجب شد تا ریچارد لریک استاد مدرسه تجارت دانشگاه دوک به شرح این ارتباط بپردازد. وی می‌گوید: «محققان در روانشناسی اجتماعی رابطه میان دما و رفتار تهاجمی را برای چند دهه مطالعه کرده‌اند. این مطالعه شامل توجه به ارتباط میان دمای یک روز با رفتارهای افراد جهان خارج است که محدوده گسترده‌ای را در بر می‌گیرد. تحقیقات آزمایشگاهی برای آزمون‌های کنترل شده نشان داده است که گرما روشی را که افراد فکر کرده و حس می‌کنند تغییر می‌دهد، عصبانیت و خشم را افزایش داده و فکر کردن به تهاجم را نیز بیش از پیش می‌کند.» تاکید بر این نکته ضروری است که رابطه تحقیق شده میان دما و خشونت قطعی نیست. برک و همکارانش در تحقیقاتی که انجام داده‌اند، برای مثال به مواردی مانند افزایش نرخ تصادف ماشین‌ها در روزهای بارانی برخورد کرده‌اند؛ زیرا باران ریسک کلی تصادف را بالاتر می‌برد، اما تصادف خود گویای وضعیت و انتخابی فردی نیز هست و شامل تصمیمات راننده خودرو می‌شود.