غبارروبی از یک لایحه شهری
سال 89 بود که زمزمه‌های طرحی درخصوص انتخاب شهردارتوسط مردم به گوش رسید. 50 نفرازنمایندگان مجلس پیشنهاد داده بودند که انتخاب شهرداران بر عهده مردم باشد. قرار بود این طرح ابتدا در شهرهای بالای200 هزار نفر اجرایی شود. مهرداد بائوج لاهوتی یکی ازنمایندگان پیشنهاددهنده این طرح در توجیه آن می‌گوید: مردم به این مرحله از رشد و آگاهی رسیده‌اند که بتوانند شهرداران را هم خودشان انتخاب کنند، درحالی که رئیس جمهور، مجلس و شوراها توسط مردم انتخاب می‌شوند مردم می‌توانند شهرداران را نیز خودشان انتخاب کنند و انتخاب شهرداران به وسیله مردم می‌تواند چالش‌های بین مدیریت اجرایی و شوراها را رفع کند و مردم در این زمینه تصمیم‌گیری کنند.
همان زمان نیز اعضای شورای شهر و روستای سراسر کشور با این پیشنهاد مجلس مخالفت کردند و با رایزنی‌هایی که ریاست شورای عالی استان‌ها با نمایندگان مجلس داشت این طرح متوقف ماند. با وجود موج مخالفت‌ها و متوقف ماندن سه ساله این طرح به‌تازگی هوشنگ
خندان دل، معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور از ارسال لایحه مدیریت شهری خبر داده است که بر اساس آن شهردار توسط رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود موضوعی که سبب اعتراض برخی نمایندگان مردم در شوراهای شهر و روستا شده است.
نخستین واکنش را مهدی چمران رئیس شورای عالی استان‌ها نشان داد.
او با بیان اینکه می‌خواهند مجددا انتخاب شهردار را به مردم واگذار کنند می‌گوید: این کار نادرست است، چراکه انتخاب شهردار انتخاب فردی مشهور و سیاسی نیست و یک کار تخصصی است. چمران تاکید می‌کند: شورای شهر با این نظر دولت مخالف است و ما نیز دلایل مخالفت خود را عرضه خواهیم کرد و امیدواریم در این دولت که تعامل دولت و شورا وجود دارد این موضوع حل شود.
رئیس شورای عالی استان یاد آوری می‌کند: این موضوع چند سال پیش نیز مطرح شد که با همکاری خوب مجلس و شورای عالی استان‌ها پیشنهاد مطرح شده پس گرفته شد ولی حالا دوباره قرار است آن را طرح کنند. این موضوع نیز یکی از مواردی است که از اختیارات شوراها می‌کاهد و فکر می‌کنم در این صورت ضرورتی برای برگزاری انتخابات شوراها و هزینه کردن برای این نهاد وجود نداشته باشد. عبدالمقیم ناصحی رئیس کمیسیون اجتماعی شورا هم می‌گوید: نه تنها اعضای شورای شهر تهران بلکه اعضای شورا در سراسر کشور با این موضوع مخالفند زیرا ابزار اجرایی و قدرت را از آنها خواهد گرفت.
اما این طرح موافقانی نیز دارد. اسماعیل دوستی عضو دیگر شورای شهر تهران می‌گوید: من موافق این پیشنهاد هستم به شرطی که ساز و کار درستی برای آن تعریف شود.
غلامرضا انصاری عضو دیگر شورای شهر تهران می‌گوید: هر چقدر در انتخاب شهردار به سمت مردمی شدن پیش رویم در نهایت به نفع مردم کار کرده‌ایم.
او معتقد است: انتخابی شدن شهردار توسط مردم، مدیریت شهری را به سمت برنامه محوری پیش خواهد برد. ما معتقدیم که اگر شهردار از یک حزب باشد وارد نقد همگانی می‌شود و اگر از دو حزب باشد تقابل ایجاد می‌شود اما کار انتخاب شهردار توسط مردم اقدام بسیار مثبتی است که چنانچه قانون آن تصویب شود کارآمدی بیشتری در عرصه شهری را شاهد خواهیم بود.
مهرداد بائوج‌لاهوتی عضو هیات رئیسه فراکسیون مدیریت شهری و روستایی مجلس هم که از زنده شدن طرح قدیمی‌شان خشنود است، در تایید لایحه دولت می‌گوید: در چنین شرایطی از برخوردهای سلیقه‌ای در استیضاح شهرداران کاسته می‌شود.
او ادامه می‌دهد: با اتمام بررسی این لایحه در دولت و تصویب آن در مجلس شاهد یکی از مهم‌ترین تحولات شهرداری‌ها یعنی انتخاب شهردار با نظر مستقیم مردم و اعمال دموکراسی خواهیم بود. در صورتی که شهردار با نظر مردم برگزیده شود بی‌شک در راستای کسب رضایت آنان نیز تمام تلاش خود را خواهد کرد.
محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت هم که زمانی به‌عنوان گزینه پیشنهادی برای شهرداری تهران مطرح بود درباره پیشنهاد جدید دولت مبنی بر انتخابی شدن شهردار می‌گوید: هر طرحی که در چارچوب قانون اساسی باشد و کار کارشناسی عمیق روی آن صورت گرفته و در آن از هرگونه شتابزدگی که می‌تواند به دستاورد‌های گذشته آسیب بزند پرهیز شود، می‌تواند مفید باشد.
او در پاسخ به این پرسش که موافق پیشنهاد جدید دولت در خصوص انتخاب مستقیم شهردار توسط مردم هستید، می‌گوید: ما اجلاس مدیریت یکپارچه شهری و شوراها را برگزار کردیم و بعد از اتمام آن و بررسی نظرات جمعی در این رابطه می‌توان اظهار نظر کرد.
اما در بسیاری از شهرهای جهان شهرداران با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. در شهری مانند واشنگتن دی‌سی شهردار برای یک دوره ۴ ساله توسط مردم انتخاب می‌شود. همانند شهر لندن که از سال ۲۰۰۰شهردار توسط رای مستقیم مردم برگزیده می‌شود.
در پاریس اما این احزاب هستند که شهردار را انتخاب می‌کنند. در شهر پاریس احزاب برای انتخابات شوراها لیست می‌دهند و 163 نماینده پارلمان محلی انتخاب می‌شوند و سرلیست حزب پیروز برای 6 سال کلیددار شهر پاریس است. در برلین یکی از بزرگ‌ترین شهرهای آلمان هم مردم به احزاب برای شوراهای شهر رای داده و حزب برنده شهردار را انتخاب می‌کند.
شهردار کوالالامپور پایتخت کشور مالزی و بزرگ‌ترین شهر این کشور توسط وزیر کشور برای یک دوره سه‌ساله انتخاب می‌شود.
در شهرهای بزرگ ژاپن مانند اوزاکا و توکیو و... استاندارانی با فرمان پادشاه ژاپن منصوب شده که استانداران نقش شهردار را هم بر عهده دارند. در شهرهای چین مانند پکن دولت و حزب کمونیست در اداره شهرها نقش دارد. شهرداران نسبت به دبیر کل حزب کمونیست قدرت کمتری داشته و این دبیر کل حزب کمونیست است که شهردار را منصوب می‌کند. شهر دهلی هند یکی از هشت شهر بزرگ دنیا محسوب می‌شود که از سال 2000 برای انتخاب شهردار در آن انتخابات برگزار می‌شود و شهردار با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود. در برزیل شهرداران به جز مراکز استان‌ها، شهرهای مرزی و مناطق امنیتی و حساس توسط مردم انتخاب می‌شدند اما از سال 1988 همه شهرداران به‌طور مستقیم برای یک دوره 4 ساله توسط مردم انتخاب می‌شوند.
پیش از این در شهر مسکو روند انتخاب شهردار کمی پیچیده بود. رئیس‌جمهور روسیه شهردار را به مجلس پیشنهاد می‌کرد و مجلس صلاحدید فرد معرفی شده را تائید می‌کرد و اما در قانون جدید هر فردی که قصد شهردار شدن دارد باید امضای ۱۱۰ عضو شورای شهر را به دست آورد و سپس امکان شرکت در انتخابات برای کسب رای مردم را به دست می‌آورد.