دنیا سهرابی موزه ساعت یا «تماشاگه زمان» یکی از موزه‌های بسیار زیبا و سرگرم‌کننده شهر تهران است که در زعفرانیه قرار دارد. این موزه در بنایی قدیمی و دوطبقه با عمر بیش از 80 سال گنجانده شده است. این بنا در میانه باغی با وسعت پنج هکتار قرار دارد که قدمتش به زمان ناصرالدین شاه بازمی‌گردد. در تهران مصور این هفته پیشنهاد می‌کنیم که اگر علاقه‌مندید دیدگاه اقوام و ملل مختلف را نسبت به زمان و تقویم بدانید و چگونگی سیر تاریخی ساعت از ابتدا تاکنون را دنبال کنید، حتما سری به این موزه بزنید. برای رسیدن به این موزه کافی است سوار متروی خط تجریش شده، در ایستگاه تجریش پیاده شوید و خود را به خیابان زعفرانیه (سرلشگر فلاحی) چهارراه پرزین برسانید.


ساعت‌هایی برای فضای باز
pic1
در بخش فضای باز مجموعه، ماکت ساعت‌های ابتدایی همچون ساعت آفتابی، آبی، شنی، سوختی به نمایش گذاشته شده است. خود شما هم می‌توانید با ایستادن در مکان مشخص شده، نقش عقربه ساعت آفتابی را بازی کنید، گویی ساعت آفتابی بازی سایه و نور است.
ساعت آفتابی، شنی، آبی، ساعت قایق اژدها، ساعت شمعی، ساعت روغنی، ساعت‌های آبی مکانیکی، ساعت آبی کلیپسیدرا، ساعت آبی پنگان، ساعت‌های وزنه‌ای، ساعت‌های فنری، ساعت‌های آونگی، ساعت جیبی، ساعت‌های مچی، ساعت‌های الکتریکی، ساعت‌های اتوماتیک، ساعت‌های کوارتز و ساعت‌های اتمی از انواع مختلف ساعت‌هایی هستند که بشر تاکنون اختراع کرده است و در این موزه دیده می‌شوند.


ساعت‌های اولیه
pic2
طبقه اول ساختمان موزه به نمایش ساعت‌های مکانیکی وزنه‌ای و کوکی اعم از طاقچه‌ای، دیواری و ایستاده اختصاص دارد.
در داخل بنا اتاقی بسیار باشکوه چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند و به اتاق اصفهانی‌ها معروف است. طرح گچ‌بری این اتاق از اتاق موزیک کاخ عالی‌قاپوی اصفهان و از سبک دوره صفویه الهام گرفته است. در این اتاق تابلوی بسیار زیبایی با نام «تابلوی آفرینش» گچبری شده است. گوشه‌های سقف نیز مقرنس سه پایه‌ای با روکش طلا کار شده است.
ساعت‌ها در اینجا به ساعت‌های ابتدایی، ساعت‌های مکانیکی وزنه‌ای و کوکی و ساعت‌های قابل حمل (جیبی و مچی ) تقسیم شده‌اند. در طبقه اول ساعت شاهینی قرار دارد. کنارش ساعتی است که هر نیم ساعت زنگ می‌زند و از دریچه آن جوجه‌ای بیرون می‌آید و زنگ می‌زند. ساعت دیگری هم در این طبقه دیده می‌شود که هر نیم ساعت زنگ می‌زند اما این بار ساعتی است با چرخ دنده‌های بسیار.


ساعت‌های پیشرفته‌تر
در طبقه دوم مجموعه‌ای از نفیس‌ترین ساعت‌های جیبی و مچی و تقویم و نیز موضوعات مرتبط با زمان در معرض نمایش است. علاوه‌بر ساعت‌های مچی و دیواری، تعدادی از عکس‌ها و ساعت‌های موجود هم چنان استثنایی هستند که انسان را شوکه می‌کنند، ساعت مچی نابینایان، ساعت شیفت نگهبانی و... با نگاهی به ساعت‌ها می‌شود دریافت که مردم در قدیم به تزئینات و ظاهر ساعت توجه بیشتری داشتند، اما شاید جالب باشد بدانید نمادهای اسلامی نیز در تزئینات ساعت‌ها کاربرد پیدا کرد. در این بخش می‌توان ساعت‌هایی را مشاهده کرد که در تمام تزئینات و میناکاری‌هایشان طر‌ح‌های اسلیمی کاملا مشهود است و حتی روی یکی از ساعت‌ها تصویر یک زن محجبه نقش بسته است.


ساعت‌های عجیب و غریب!
pic۳
تا به حال به این موضوع فکر کردید که با شمع یک ساعت درست کنید؟ در موزه زمان ساعتی را می‌توانید ببینید که با سوختن شمع و پایین آمدن آن گذشت زمان نمایش داده می‌شود. این نوع ساعت‌ها اولین بار حدود ۱۰۰۰ سال پیش مورد استفاده قرار گرفتند که اختراع آن را به پادشاه وقت انگلستان آلفرد کبیر نسبت می‌دهند. در این ساعت بدنه شمع مدرج می‌شد و با سوختن شمع و کوتاه شدن آن، زمان را محاسبه می‌کردند.



نخستین کارت ساعت زنی ایرانی
pic۴
اولین کارت ساعت زنی (کارت پانچ) که مربوط به راه آهن ایران بوده است شاید یکی از جالب‌ترین اشیای این موزه باشد. این دستگاه حدود ۸۰ سال پیش وارد ایران شده است. از ویژگی‌های اصلی این ساعت آن است که در اداره برای ثبت ساعت ورود و خروج کارمندان به کار می‌رفته؛ با قرار دادن کارتی در جای مخصوص و فشار دکمه زمان روی آن ثبت می‌شده است.
در قدیم مردم زنگ‌های مختلفی را به کار می‌بردند، یکی از این زنگ‌ها «کوکو» بوده که ساعتش هم به این نام مشهور است و مربوط به قرن ۱۴ میلادی است.



نخستین ساعت های جیبی
pic5
شاید دیدن ساعتی جیبی با قدمت سیصد سال پیش در نخستین موزه زمان‌سنجی در ایران خالی از لطف نباشد. در قدیم برای ساعت‌های جیبی سه در می‌گذاشتند تا آسیب نبینند.
اولین ساعت جیبی در سال ۱۵۰۴ میلادی توسط یک قفل‌ساز آلمانی اختراع شد. این ساعت‌ها به حدی سبک و کوچک بودند که به راحتی از گردن آویزان می‌شدند یا درون جیب جا می‌گرفتند. در ابتدا ساعت‌های جیبی جزو کالاهای لوکس وس گران قیمت بودند. در سـال ۱۶۷۵ میلادی، چارلـز دوم پوشیدن جلیقه بلند را باب نمود و کم‌کم پوشیدن این نوع جلیقه بین همگان رواج یافت و ساعت‌های مردانه از آن تاریخ به بعد به جای اینکه آویزی باشند و از گردن آویخته شوند، درون جیب جلیقه‌ها جای گرفتند. در سال ۱۸۶۸ میلادی یک شرکت سوئیسی ساعتی ارزان قیمت را طراحی کرد که افراد عادی استطاعت خرید آن را داشتند.