نسخه قدیمی شهرداری برای مدیریت بحران

عدم بازنگری در طرح جامع مدیریت بحران تهران از ۱۵ سال قبل تاکنون، قرارگرفتن هفت محور ترافیکی مهم پایتخت روی گسل، عدم تکمیل نقشه گسل‌های شهر تهران و فقدان نقشه شریان‌های حیاتی شهر نظیر خطوط انتقال برق و گاز از انتقاداتی است که متوجه عملکرد سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران است و با این حال اعتبارات مدیریت بحران حتی برای انجام یک دهم اعتبارات این مجموعه کافی نیست. به گزارش «دنیای اقتصاد»، موضوع عدم تناسب اعتبارات و نیازهای سازمان مدیریت بحران مهمترین عامل عقب‌ماندگی این سازمان از برنامه‌های مصوبی است که اجرای آنها را برعهده دارد.

مجتبی شاکری،‌ رئیس کمیته فرهنگی شورای شهر تهران در تشریح مشکلات و چالش‌های عملکرد سازمان مدیریت بحران شهر تهران اظهار کرد: اگرچه تکالیف جامع سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در برنامه‌های پنج ساله اول و دوم تصریح شده با وجود قرارگیری تهران در منطقه فعال از نظر لرزه خیزی، بیش از ۷۰ درصد از مفاد برنامه‌های مذکور بر زمین مانده است که این موضوع عمدتاً ناشی از محدودیت منابع سازمان مذکور و عدم همراهی سایر دستگاه‌ها بوده است. وی خاطرنشان کرد: نکته قابل توجه اینجاست که میان اعتبار مصوب ابلاغی در سال ۹۵ با برآورد اعتبار مورد نیاز برای انجام تکالیف و ماموریت‌های مصوب، تفاوت فاحشی وجود دارد، به نحوی که اعتبار مصوب امسال معادل یک دهم نیاز این سازمان است. افزون بر این، ۶۹ درصد از اعتبار ابلاغی امسال مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد و هزینه‌های نگهداشت سازمان است و با این وصف اعتبارات تخصیص یافته به هیچ‌وجه برای اجرای برنامه‌های موثر کافی نیست.

به گفته شاکری، یکی دیگر از خلأهای جدی در امر مدیریت بحران تهران، قدیمی بودن نسخه‌ای است که مدیریت شهری در این حوزه پیچیده است. به نحوی که طرح جامع مدیریت بحران از سال ۱۳۸۰ تاکنون مورد بازنگری قرار نگرفته و این در حالی است که برنامه پنج ساله اول شهرداری که بین سال‌های ۸۸ تا ۹۲ اجرا شد، شهرداری را مکلف کرده بود طرح مذکور را به روز کند. رئیس کمیته فرهنگی شورای شهر تهران در ادامه با انتقاد از کوتاهی در امر شناسایی گسل‌های شهر تهران، گفت: مطالعات مربوط به این ماموریت از سال ۸۴ آغاز شد اما هنوز به سرانجام نرسیده است. این در حالی است که طرح‌های جامع و تفصیلی جدید تهران که در سال‌های ۸۵ و ۹۰ مبنای عمل قرار گرفت، به دلیل آماده نبودن نقشه گسل‌های شهر فاقد هرگونه ضوابط ساخت‌وساز متفاوت در پهنه‌های لرزه خیز شهر هستند.وی خواستار اقدام سازمان مدیریت بحران و معاونت شهرسازی شهرداری تهران در زمینه تدوین ضوابط ناظر بر ساخت‌وساز در پهنه‌های گسلی شد و افزود: انتظار می‌رود طرح تفصیلی شهر تهران نیز براساس نقشه به روز گسل‌های پایتخت مورد بازنگری قرار گیرد و ساخت‌وساز اماکن خاص و با اهمیت نظیر بیمارستان‌ها در این نقاط ممنوع شود. افزون بر این باید از ساخت‌وساز در عرصه‌های ناپایدار مستعد لغزش و شیب‌های تند به‌ویژه در ارتفاعات شمالی تهران جلوگیری شود.

شاکری در ادامه پیشنهاد داد این سازمان علاوه بر پیگیری مقاوم‌سازی پل‌های سواره‌رو تهران، نسبت به شناسایی و ارزیابی تاب آوری ساختمان‌های دولتی، دانشگاه‌ها، مدارس، مساجد، بیمارستان‌ها و نظایر آن اقدام و ضمن مکلف کردن نهادهای مذکور به مقاوم‌سازی، در صورت عدم همکاری مراتب را به شورای‌عالی مدیریت بحران کشور گزارش کند.وی با تاکید بر اینکه سازمان مدیریت بحران تهران می‌تواند به منزله نخ تسبیح، دستگاه‌های مختلف را به منظور ارتقای ایمنی پایتخت در برابر زلزله گرد هم آورد، گفت: در این راستا لازم است تمام دستگاه‌های متولی امور زیرساختی نظیر شرکت‌های گاز، آب، مخابرات و برق، این سازمان را در امر شناسایی و ارزیابی دقیق خطوط انتقال زیرسطحی و تهیه نقشه جامع از شریان‌های حیاتی شهر کمک کنند. رئیس کمیته فرهنگی شورای شهر تهران خواستار تهیه برنامه‌های عملیاتی ایمنی و مدیریت بحران در بافت‌های فرسوده تهران شد و گفت: لازم است برنامه‌های عملیاتی در این بخش از گام‌های کوچکی نظیر برداشتن موانعی همچون تیر برق و علمک گاز آغاز شود و با تعریض معبر و پشتیبانی شهرداری از نوسازی بافت ادامه یابد.

عبور محورهای مهم ترافیکی از روی گسل

شاکری با بیان اینکه هفت محور مواصلاتی مهم پایتخت از روی گسل عبور کرده است، گفت: با توجه به محل قرارگیری بزرگراه‌های شهید بابایی، صدر، نیایش، شهید چمران، آزادگان و امام علی(ع) در صورت وقوع زلزله به نحوی آسیب می‌بینند که امکان امدادرسانی از این مسیرها وجود ندارد. همچنین در حال حاضر حدود ۱۸۰ دستگاه پل روگذرسواره‌رو در تهران وجود دارد که برخی از آنها در دهه ۵۰ شمسی و بدون درنظرگرفتن معیارهای مقاوم‌سازی در برابر زلزله ساخته شده اند. وی، فقدان نقشه جامع از شریان‌های حیاتی شهر نظیر آب، برق و گاز را یکی دیگر از مشکلاتی برشمرد که برای آن راهکاری جست و جو نشده است و افزود: به‌طور کلی همکاری بین دستگاهی در حوزه مدیریت بحران بسیار ضعیف است و سازمان پیشگیری و مدیریت بحران نیز نتوانسته در این زمینه اقدام موثری انجام دهد و هماهنگی‌ها صرفا در حد برگزاری جلسات است.

این عضو شورای شهر تهران یکی از چالش‌های جدی در امر مدیریت بحران پایتخت را عدم تعیین سطح بندی بحران در شهر عنوان کرد و در این رابطه توضیح داد: مشخص نیست که شهرداری تهران در یک حادثه تا کجا وظیفه هماهنگی دارد و از چه سطحی به بعد مدیریت حادثه از سطح شهرداری به سطوح بالاتر از جمله استانداری، وزارت کشور و نهایتا ریاست جمهوری تغییر می‌کند. شاکری در ادامه به ذکر چند پیشنهاد برای گنجاندن در برنامه آتی شهر به‌ویژه احیای بندهای ناظر بر تکالیف سازمان مدیریت بحران تهران پرداخت و گفت: لازم است سازمان مدیریت بحران نسبت به تدوین برنامه‌های راهبردی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت متناسب با ماموریت‌ها و تکالیف خود اقدام کند و این برنامه‌ها را به تصویب شورای شهر برساند.

وی با تاکید بر ضرورت بازنگری در طرح جامع مدیریت بحران تهران که طی ۱۵ سال گذشته تغییر نکرده است، گفت: برای این منظور باید یک شورای راهبردی تشکیل شود و طرح مذکور را با رویکرد همه مخاطرات احتمالی که پایتخت را تهدید می‌کند مورد بازنگری قرار دهد.شاکری با اشاره به تکرار سریالی فرونشست در تهران طی ماه‌های اخیر، یادآور شد: با توجه به تهدیدهای جدی حاصل از فرونشست زمین در تهران و امکان بروز حوادث خطرناک و غیرقابل جبران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران باید با بررسی و شناسایی نقاط در معرض آسیب ناشی از فرونشست، تمهیدات فوری برای پیشگیری و مقابله با این پدیده را اتخاذ کند چراکه تکرار فرونشست‌ها شهروندان تهرانی را نگران کرده است.