نباید از تحریم‌ها بهراسیم

عزیز میرزاییان/ رییس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران برای سخن گفتن درباره وضعیت رشد اقتصادی بخش معدن و تحلیل فراز و نشیب‌ها و مخاطرات آن، به آمار و اطلاعات دقیق و توانایی تحلیل آنها نیاز است، اما متاسفانه نبود آمار و اطلاعات دقیق و به هنگام، باعث شده که اظهارنظر در این‌باره منطبق بر واقعیت‌ نباشد و به بیراهه رود، اما در هر صورت آنچه مسلم است این است که نوسانات نرخ ارز تاثیرات عمده‌ای بر رشد اقتصادی به طور اعم و بر بخش معدن و دیگر فعالیت‌های اقتصادی به طور اخص دارد.می‌دانیم که رشد و توسعه اقتصادی متکی به داشتن یک بازار مصرف است و نیز به پایین بودن قیمت تمام‌شده محصولات تولیدی مربوط است. همچنین بازار مصرف داخلی مواد معدنی، ارتباط مستقیمی با طرح‌های عمرانی و ساخت و سازهای مسکن و ساختمان دارد؛ بنابراین هرگونه افزایش در قیمت تمام‌شده مواد اولیه نظیر آهن‌آلات، سیمان، گچ، آجر و سنگ‌های ساختمانی، مانع رشد و توسعه فعالیت‌های عمرانی می‌شود و همچون سدی در برابر پیشرفت قرار می‌گیرد.

از طرف دیگر تامین مواد اولیه که بیشتر با فعالیت‌های معدن‌کاری مرتبط است، به ماشین‌آلات سنگین معدن‌کاری و لوازم و قطعات یدکی متکی است؛ در نتیجه هرگونه کمبود کالا یا افزایش بی‌رویه در قیمت لوازم و قطعات یدکی که به صورت قاچاق وارد می‌شوند، می‌تواند موجب تشدید رکود در بخش معدن و به دنبال آن در تمام بخش‌های اقتصادی و حتی فعالیت‌های خدماتی شود. به طور کلی می‌توان گفت که مشکل اساسی بخش معدن، نبود استراتژی و عدم شناخت کافی سیاست‌گذاران کلان مملکتی از نقش بخش معدن و صنایع وابسته به آن در رشد و توسعه سایر فعالیت‌های اقتصادی است و از آنجا که مواد معدنی، شالوده اصلی و ساختار بنیادین تمام صنایع و فعالیت‌های اقتصادی را شکل می‌دهد، بنابراین هرگونه کم‌لطفی و بی‌توجهی به بخش معدن و صنایع معدنی می‌تواند نرخ تورم یا رکود در فعالیت‌های اقتصادی را به شدت افزایش دهد و حتی موجب بیکاری در تمام بخش‌ها و فعالیت‌های اقتصادی کشور شود.

در نتیجه می‌توان گفت که ما نگران تحریم‌ها نیستیم، چراکه تحریم‌ها نمی‌تواند تاثیر قابل توجهی بر بخش معدن و صنایع معدنی داشته باشد؛ بلکه ما نگران بی‌تدبیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های نادرست روزمره هستیم. بنابراین به جای پرداختن به بحث تحریم‌ها باید از خود بپرسیم که چرا ما نتوانسته‌ایم این حجم بزرگ از نقدینگی در جامعه را در راستای توسعه پایدار کشور سامان دهیم و آن را به سوی فعالیت‌های زیربنایی هدایت کنیم؟ ما به جای ایجاد انگیزه ودل‌گرمی و حمایت اصولی و درست از سرمایه‌گذاران، یعنی کسانی که در بخش‌هایی فعالیت می‌کنند که دارای بالاترین ریسک سرمایه‌گذاری است و پرمخاطره‌ترین فعالیت‌ اقتصادی کشور به شمار می‌رود؛ تلاش می‌کنیم حداکثر بهره‌برداری را در تأمین‌بخشی از درآمد دولت داشته باشیم. جان کلام این است که ما  باید سیاست‌های داخلی خود را در بخش معدن و صنایع معدنی اصلاح کنیم، در تمامی قوانین مرتبط با آن بازنگری کرده و در صورت نیاز، آنها را به صورت بهینه تغییر دهیم. باید تلاش کنیم که قیمت تمام‌شده بخش معدن و صنایع معدنی کاهش یابد زیرا این بخش ارتباط مستقیمی با تمام فعالیت‌های اقتصادی صنعتی و خدماتی کشور دارد.

باید بکوشیم تا با تامین ماشین‌آلات و قطعات یدکی ارزان‌قیمت، معافیت‌های مالیاتی و کاهش دادن حقوق دولتی، گام‌های مؤثری در جلب و جذب سرمایه برداریم و در رشد و توسعه فعالیت‌های معدنی پویا باشیم. ما نباید از پولدار و غنی شدن معدن‌کاران نگران و ناراحت شویم. باید کاری کنیم تا تمام نقدینگی‌های داخلی و حتی سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بخش معدن و صنایع معدنی، جذب شوند؛ زیرا برای اصلاح ساختار کارخانه‌ها به دانش فنی خارجی و ماشین‌آلات مدرن و به روز آنها نیاز داریم تا به کمک این موارد بتوانیم تمامی تولیدات خود را با محصولات جهانی قابل رقابت سازیم و البته که این اقدامات نیاز به هزینه دارد، در حالی که ما نمی‌توانیم از درآمدهای نفتی برای رشد و توسعه فعالیت‌های معدنی  هزینه کنیم. بنابراین حداقل باید طوری سیاست‌گذاری کنیم که از بخش معدن چیزی نگیریم.برای بهبود شرایط این بخش و تحقق این اصلاحات و گام برداشتن به سوی پیشرفت و اعتلای صنعت، به همدلی قوای سه‌گانه در سطح ملی نیاز است؛ مهم‌ترین مساله‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که از قابلیت‌‌ها و توانمندی‌های وزارت محترم امور خارجه در رابطه با امر صادرات تولیدات معدنی استفاده بهینه و درست و دقیقی داشته باشیم.

خوشبختانه دیپلماسی سیاسی کشورمان، بسیار فعال و ستودنی است، پس ما باید بکوشیم تا نقش و جایگاه تشکل‌های صنفی – تخصصی به ویژه اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌های فراگیر و ملی را مستحکم و پررنگ کنیم و با خلق همدلی و تعامل میان آنها و دولتمردان گرانقدر و همچنین با کمک طراحی یک برنامه مشخص و دارای اهداف معین در کنار مسئولان محترم وزارت امور خارجه و همراه با هم اهداف خود را محقق سازیم. جای شکر و خوشحالی بسیار است که ما با بیشتر کشورهای دنیا به ویژه با همسایگان خود روابط دوستانه‌ای داریم و میان ما و آنها مبادلات بازرگانی قوی و مستحکمی در جریان است، زیرا ما باید  از تمامی امکانات در راستای رشد و توسعه اقتصادی خود استفاده کنیم و در این راه با کمک گرفتن از استراتژی بازسازی روابط مثبت و پرثمر با کشورهای دوست و همسایه، هر چه بیشتر به سوی محقق کردن اهداف خویش پیش برویم، زیرا موفقیت در تجارت خارجی یک نوع فرصت‌طلبی قلمداد نمی‌شود بلکه برنامه‌ ما باید این باشد که هر چه بیشتر از فرصت‌سوزی‌ها جلوگیری کنیم.

با توجه به نکاتی که عنوان شد به طور خلاصه می‌توان این چنین جمع‌بندی کرد که ما در امر تجارت و صادرات به یک سلسله اقدامات اساسی در زمینه‌های گوناگون نیاز داریم؛ اقداماتی مانند: فرهنگ‌سازی، ایجاد تعاملات تجاری و بانکی، حمایت از کنسرسیوم‌های صادراتی، ایجاد مشوق‌های صادراتی، از بین بردن خود تحریم‌ها، ارتقای دانش فنی و فناوری و همچنین استفاده بهینه و به جا و موثر از نقش دیپلماسی سیاسی و اقتصادی در روابط تجاری. خوب است که یک بار دیگر تاکید ‌کنم که ما نباید از وضع تحریم‌ها هراس و نگرانی واضطرابی داشته باشیم، چرا که با داشتن عزم و اراده برای عملی ساختن اقداماتی که شرح آنها رفت، تحریم‌ها قدرت چندانی برای تاثیرگذاری بر اقتصاد کشورمان نخواهند داشت.