زندگی در ۲۵ متر
موضوع که از دیدگاه بسیاری نقطه مقابل سیاست رشد جمعیت و عاملی برای سقوط جایگاه مسکن ایرانی به معنای واقعی است.
هرچند در چند سال گذشته هم این ایده از سوی برخی مطرح می‌شد و هر بار به دلیل مشکلاتی مخالفت‌هایی نسبت به آن شده بود.
اما ظاهراً این طرح غیراستاندارد علی‌رغم مخالفت‌های فراوان ، دوباره در قالب پروژه‌های تعاونی ساخت موردبررسی قرارگرفته است .
بازگشایی یک طرح خاک خورده
افزایش قیمت مسکن و متناسب نبودن عرضه و تقاضا از چالش‌هایی است که چند سال اخیر بازار مسکن را به‌شدت درگیر خودکرده است. به‌طوری‌که خانه‌دار شدن به رویایی دور از دسترس برای بسیاری از خانواده‌ها تبدیل‌شده است .
بر این اساس در این سال‌ها هر بار طرح‌ها و ایده‌هایی در جهت حل مشکل مسکن به میان آمده است که تاکنون هیچ‌کدام پاسخگو نبوده‌اند. زیرا تورم بخش مسکن صعودی و توان مالی مردم همواره در حال سقوط بوده است.
ازجمله این طرح‌های عنوان‌شده ساخت واحدهای کوچک ۲۵ متری بود که نخستین مرتبه در سال ۹۸ مناسب برای دانشجویان، زوج‌های جوان و افراد شاغل در بازار که به‌تنهایی زندگی می‌کنند معرفی شد. بر اساس این طرح قرار بود در هر ساختمان در حال ساخت ۲۰درصد تراکم به واحدهای کوچک اندازه اختصاص پیدا کند.
اما درهمان زمان با مخالفت جدی اسلامی وزیر راه و شهرسازی وقت، روبرو گردید.به‌طوری‌که اعلام شد در وزارت راه و شهرسازی چنین طرحی وجود ندارد و طبق الگوی جامع مسکن، کمترین متراژ مسکن ۷۵ متر است و اصلاً چنین متراژهایی مورد تأیید نیست.
تا آنکه اخیراً خشایار باقرپور، رئیس اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران بابیان اینکه به دنبال دریافت مجوز ساخت خانه‌های ۲۵ متری است این طرح خاک خورده را گشود و واکنش‌های زیادی را هم به دنبال خود آورد.
حتی گفته‌شده است در حال حاضر نخستین مرحله را در منطقه ۱۹تهران استارت می‌زنند و بعدازآن این پروژه در مناطق دیگر هم گسترش خواهد یافت.
فضای غیراستانداردی که برخلاف اسناد بالادستی است که در بدترین حالت، حداقل فضای هر فرد را در خانه دست‌کم ۱۷.۵ متر تعیین می‌کند.
ساخت مسکن ۲۵ متری بافرهنگ ایرانی هم‌خوان نیست
واقعیت آن است با انتشار خبر ساخت مسکن‌های ۲۵ متری ، واکنش‌ها از سوی مقامات و کارشناسان مختلف آغاز شد.
مخالفان علاوه بر تأکید بر این موضوع که چنین خانه‌هایی برای ذائقه خانواده ایرانی مناسب نیست، این سؤال را مطرح می‌کنند
آیا قرار است چنین واحدهایی در همه کلان‌شهرها ساخته شود؟
آیا به‌عنوان‌مثال مردم شهری مانند اصفهان با توجه به بافت سنتی آن ظرفیت پذیرش سکونت در چنین متراژی‌هایی رادارند؟
و موضوع دیگر آنکه چرا دولت به‌جای سوق دهک‌های پایین به سمت رفاه وزندگی بهتر ، شرایط سخت‌تری را برای آن‌ها در نظر می‌گیرد؟
در این حال اغلب مسوولان و کارشناسان با ارائه اظهاراتی مخالفت جدی خود را حتی با طرح چنین ایده‌ای نشان داده‌اند.
در گام نخست ،وزارت راه و شهرسازی طی بیانیه‌ای از زیر بار مسوولیت چنین طرح بحث‌برانگیزی شانه خالی کرد و نسبت خود با آن را انکار کرد.
قربانی رئیس مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی وزارت راه و شهرسازی بیان می‌کند :قانون در خصوص این موضوع بسیار صریح است و اعلام کرده که هر خانوار و فرد ایرانی، باید متناسب با نیاز خود، خانه‌ای مناسب داشته باشد. درصورتی‌که مساحت مسکن با نیاز خانواده تناسب نداشته باشد، آسیب‌های گسترده‌تری به‌جا می‌ماند و همین موضوع نشان می‌دهد که ساخت مسکن‌های کوچک متراژ، با اصل ۳۱ قانون اساسی مغایرت‌های جدی دارد.
غلامرضا مرحبا نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با اشاره به اینکه طرح ساخت خانه‌های ۲۵ متری عاقلانه نیست، اظهار می‌کند :مسوولان برای رفع مشکل کمبود مسکن باید رویکرد‌های مناسبی در پیش بگیرند، زیرا این طرح‌ها کرامت انسانی را از بین می‌برد
همچنین ایرج رهبر رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران می‌گوید : نه‌تنها به‌عنوان یک سازنده با ساخت خانه‌های ۲۵ متری موافق نیست بلکه ساخت میکرو آپارتمان‌های زیر ۵۰ متر را مغایر بافرهنگ ایرانی و سیاست رشد جمعیت در کشور می‌داند.
سید کریم داوودی عضو هیات‌رئیسه انجمن انبوه‌سازان اصفهان نیز در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد اظهار می‌کند :به اجرا درآمدن ایده ساخت مسکن‌های ۲۵ متری تقریباً ناممکن است. وی تصریح می‌کند: ساخت‌وساز در پهنه‌های مسکونی شهر تهران بر اساس طرح جامع و تفصیلی شهر از ۵۰ متر به بالا و در کلان‌شهر اصفهان ۷۵ متر به بالا تعریف‌شده است.
این فعال تأکید می‌کند: و موضوع مهم‌تر آنکه طرح چنین موضوعی به‌غیراز آنکه قابلیت اجراشدن را ندارد اهانتی به فرهنگ ایرانی است زیرا ایرانیان بخش عمده‌ای از زمان خود را در خانه می‌گذرانند اگر در کشورهای دیگر چنین متراژهایی برای خانه استفاده می‌شود به این دلیل است که اولا فرهنگ‌ها با یکدیگر متفاوت و دوم آنکه چنین واحدهای کوچکی در سایتی قرارمی گیرد که همه امکانات ، تفریحی ، آموزشی ، رستوران ، استخر ، سالن مطالعه ، سالن برگزاری مراسم و.. در این سایت موجود است و ساکنان این خانه‌ها ، از این خدمات استفاده می‌کنند.
و می‌افزاید :درواقع چنین واحدهایی برای کشورهای دیگر در جایگاه خوابگاه قرار دارد و دیگر نیازهای خود را در خارج از آن برطرف می‌کنند.
به گفته داوودی در کشوری قرارگرفته‌ایم که از هر لحاظ شرایط زندگی در خانه‌هایی با متراژ مناسب موجود است از وجود زمین گرفته تا تولید 90 درصد از مصالح ساختمانی در داخل مواردی است که برای ساخت مسکن نیاز است و اگر دولت حمایت انجام دهد می‌توان با چنین امکاناتی مشکل کمبود مسکن را به‌طور کارشناسانه و صحیحی حل کرد. وی بیان می‌کند: قطعاً طرح ایده‌هایی مانند ساخت مسکن 25 متری پاک کردن صورت‌مساله‌ای است که باید پاسخ مناسبی برای آن پیدا کرد. این مسوول تصریح می‌کند: از طرفی هم با توجه به اینکه چنین طرحی از سوی وزارتخانه اعلام‌نشده است امکان فراگیر شدن ندارد. وی تاکید می‌کند :با توجه به اینکه مسوولان موافقتی نشان نداده‌اند اگر هم به‌طور آزمایشی اجرایی شود به نظر نمی‌رسد استقبالی از سوی خانواده‌ها انجام گیرد و درصورتی‌که متقاضی هم باشد مشکلات و عواقب ناخوشی را به دنبال می‌آورد مگر آنکه برای خانه‌های دانشجویی و مجردی استفاده شود.
مسکن 25 متری بهتر از اجاره کانتینراست؟
قابل‌ذکر است درحالی‌که اغلب مسوولان و کارشناسان با ایده مسکن‌های 25 متری مخالفت می‌کنند اما علی‌رغم انکار و مخالفت مسوولان، ایده پرداز خانه‌های 25 متری وعده اجرایی شدن طرح مسکن اقتصادی را در هفته‌های آینده داده است.
باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران، که ایده ساخت مسکن 25 متری را مطرح نمود در ارتباط بااینکه آیا یک فضای 25 متری برای زندگی استاندارد است و می‌تواند رفاه ساکنان را تأمین کند؟ توضیح می‌دهد استانداردها همه قراردادی هستند! یعنی بنا برگذر زمان یا تغییر شرایط تغییر می‌کنند. ما الآن از یک الزام یا ضرورت صحبت می‌کنیم نه یک انتخاب. ما باید بپذیریم اکنون در شرایطی از وضعیت اقتصادی به سر می‌بریم که ناچار هستیم با حداقل‌ها یکسری از امکانات و شرایط را ایجاد کنیم. هیچ زوج جوانی شاید بدش نمی‌آید زندگی خود را در یک واحد آپارتمان 200 متری شروع کند، ولی آیا با شرایط فعلی جامعه میسر است؟
عده‌ای هم معتقدند در فضای بحرانی بازار مسکن که قشر فرودست جامعه توانایی اجاره خانه را ندارند و به اجاره کانتینر راضی می‌شوند، دیگر متراژ خانه برای آن‌ها مهم نیست و فقط به دنبال سرپناه هستند.
علاوه بر آنکه از نظر‌گاه برخی عوامل بازار مسکن تعیین می‌کند که نیاز متقاضیان بازار مسکن به چه متراژی از مسکن است نه دستور دولت. ساخت خانه 25متری به‌عنوان یک پیشنهاد قابل‌تأمل است اما بازار مسکن تعیین می‌کند که الگوی متراژی خانه در این زمان‌بر چه متراژی باشد.
بر این اساس بررسی اینکه آیا ساخت‌های کوچک بافرهنگ ایرانی مغایر است یا خیر در درجه دوم قرار می‌گیرد.
سرپناه به‌جای خانه
واقعیت آن است علی‌رغم توجیهات عده‌ای از موافقان اجرای طرح مسکن‌های 25 متری هنوز هم نمی‌توان چنین متراژی را بافرهنگ و ماهیت یک خانواده ایرانی هم‌خوان دانست ضمن آنکه زندگی در چنین متراژهایی تبعات منفی برای سلامت روح و روان ساکنان آن دارد.
چه‌بسا اگر این فرهنگ فراگیر شود مفهوم واقعی مسکن زیر سؤال رود و خانه به‌جای محل امنیت و آسایش تبدیل به سرپناه و خوابگاهی شود که ساکنانش گذراندن مدت‌زمان طولانی را در آن ناممکن بدانند.
به‌راستی اهمیت مالک خانه شدن با هر متراژ و هر شرایط و به هر قیمتی حتی به قیمت از دست رفتن ارزش‌های یک خانواده تا چه میزان است ؟
ضمن آنکه برای خرید چنین واحدهایی چه میزان نقدینگی لازم است؟
قرار است با چه قیمتی تحویل متقاضیانش شود؟
آیا فردی که توان اجاره مسکن را ندارد و کانتینر اجاره می‌کند قدرت خرید همان مسکن 25 متری را خواهد داشت؟
و درنهایت آیا ایده خانه‌های 25 متری تحقق شعار خانه‌دار کردن مردم ایران است؟
