پانزی به‌سبک اصفهان
نام "پانزی" با کلاه‌برداری کوروش کمپانی دوباره سر زبان‌ها افتاد و این در حالی است که این سبک کلاه‌برداری با وعده پرداخت سود زیاد از ۲۰سال قبل در اصفهان وجود داشته و در دوره‌های خاکسترنشینی مردم با جهش‌های پی‌درپی دلار و افت ارزش ریال پررنگ‌تر می‌شده است. سبک کلاه‌برداری در اصفهان با سایر نقاط کشور یک تفاوت بزرگ داشته و کلاه‌برداران از طریق ثبت شرکت و یا شرکت‌های صوری همانند بانک به جذب سرمایه مردم با وعده سودهای نجومی اقدام می‌کردند. نام قرض‌الحسنه‌های اصفهانی که در نظام بانکی کشور اخلال ایجاد کرد، هنوز در خاطره‌ها مانده است.
پانزی کیست؟
چارلز پانزی، مهاجر ایتالیایی اولین بنیان‌گذار طرح پانزی در اوایل قرن بیستم در ایالات‌متحده بود. پانزی با این وعده که می‌تواند پول مشتریانش را در عرض ۹۰ روز دو برابر کند، کلاه‌برداری‌های بسیار زیادی انجام داد. پروژه کلاه‌برداری او روی سیستم پستی ایالات‌متحده متمرکزشده بود. یکی از مشهورترین راه‌های کلاه‌برداری، ارائه یک ارز دیجیتال فاقد پشتوانه است. با ایجاد رمز ارز جدید و بدون پشتوانه در قالب یک «توکن» به خریداران وعده آینده روشن و سودآوری بالای این بهامُهر (توکن)داده می‌شود، درحالی‌که پروژه و برنامه مشخصی درباره آن وجود ندارد. بهامُهر طرح پانزی یا هرمی به‌جای تعلق داشتن به سیستمی عملیاتی و کاربردی، عملا هیچ فایده و استفاده‌ای ندارد، به همین دلیل پروژه کسب درآمدی نخواهد داشت. پس، طبق نحوه کارکرد طرح پانزی، سود سرمایه‌گذاران و خریداران اولیه بهامُهر، تنها در صورت ورود اعضای جدید و خرید بهامُهر توسط آن‌ها پرداخت خواهد شد.
بخش بزرگی از کلاه‌برداری‌های پانزی در حوزه ارزهای دیجیتال به وب‌سایت‌های ماینینگ اختصاص دارد که ادعا می‌کنند با پول سرمایه‌گذاران، استخراج ارزهای دیجیتال را انجام می‌دهند. اغلب این سایت‌ها در حقیقت استخراج انجام نمی‌دهند و با استفاده از روش پانزی، از پول سرمایه‌گذاران جدید به سرمایه‌گذاران قدیمی سود پرداخت می‌کنند.
نوع دیگری از طرح‌های پانزی که خیلی هم رایج است، وب‌سایت‌هایی هستند که ادعا می‌کنند پول سرمایه‌گذاران را در بازار‌های خارجی املاک، خودرو، بورس، انرژی و یا هر چیز دیگری سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما کاری جز پرداخت سود با پول سرمایه‌گذاران جدیدتر انجام نمی‌شود. بعضی از پروژه‌های کلاه‌برداری هم ممکن است ادعا کنند که یک ربات معامله گر(تریدر) پیشرفته دارند که در بازار‌های مالی معامله انجام می‌دهد و سود تضمینی پرداخت می‌کند. دراین‌بین نه‌تنها رباتی در کار نیست و بلکه همه‌چیز دروغ است.
پانزی به سبک اخلال در نظام بانکی
بررسی دو دهه فعالیت‌های کلاه‌برداری به سبک پانزی در اصفهان نشان می‌دهد که اکثر این فعالیت‌ها به‌نوعی دخالت در امور بانکی و اختلال در عملکرد بانک مرکزی محسوب می‌شده، به طوری که برای حل‌وفصل موضوع و جبران زیان مردم، بانک مرکزی مجبور به دخالت و رفع مشکل شده است. اولین اختلال اقتصادی و جذب سرمایه مردم بدون اجازه بانک مرکزی در اصفهان را دو صندوق قرض‌الحسنه معروف انجام دادند. دو روز بعد از تجمع ۲۳ فروردین ۸۳، معاون سیاسی- امنیتی وقت استاندار اصفهان در نشستی خبری، دو صندوق قرض‌الحسنه محمد رسول‌الله جی و کریم آل طه را جذب‌کننده بیش از ۹۰ درصد سپرده‌های ۵۴۵ هزار و ۵۶۸ سپرده‌گذار این استان در هفت صندوق قرض‌الحسنه دردسرساز اصفهانی معرفی کرد.
دومین اتفاق بزرگ اقتصادی در اصفهان را یک شرکت بزرگ تولیدی رقم زد. این شرکت به علت مشکلات مالی و در اوج تشدید تحریم‌ها و ریزش لحظه‌ای قیمت ریال، اقدام به جذب سرمایه مردم به‌صورت مضاربه و با سود ۳۰درصد کرد.از سال ۹۰ با ابلاغ بانک مرکزی فعالیت‌های این شرکت مغایر با قانون اعلام شد و با عدم‌حمایت بانک‌ها و مسدود شدن حساب‌های این شرکت، ۱۸هزار سهامدار برای دریافت سرمایه خود به این شرکت سرازیر شدند. این سرمایه حدود۳۰۰تا۵۵۰میلیارد تومان بوده است.
اتفاق دیگر در سال۹۱رخ داد. یک شرکت قلابی با انتشار آگهی تبلیغاتی در روزنامه‌ها اقدام به جذب سرمایه‌های مردمی کرده و با فریب ۸۰۰ نفر بیش از ۲۰۰میلیارد ریال کلاه‌برداری کرده بود.
غوغای بانک‌های خصوصی در اصفهان همانند کشور ولی پررنگ‌تر رخ داد که توضیح درباره آن در این یادداشت نمی‌گنجد. در سال۹۸اعلام‌شده که هشت مؤسسه و صندوق قرض‌الحسنه غیرمجاز در استان اصفهان اقدام به کلاه‌برداری۵۱۷ میلیارد ریالی از متقاضیان با وعده پرداخت سود و وام کم‌بهره کرده‌اند.
در سال۱۴۰۱فرمانده انتظامی استان اصفهان از دستگیری فردی که با دایر کردن شرکت واسپاری(لیزینگ) فروش خودرو و کلاه‌برداری پنج هزار میلیارد ریالی از ۳۰۰ شهروند فلاورجانی متواری شده بود، خبر داد. فرد مذکور با دایر کردن یک شرکت غیرمجاز لیزینگ اقدام به ثبت‌نام از متقاضیان خودرو کرده و برای جلب اعتماد مشتریان در ابتدا تعدادی خودرو نیز به آن‌ها تحویل داده و پس از برانگیختن طمع افراد اقدام به دریافت مبالغی بین ۵۰۰ میلیون‌تا ۲ میلیارد تومان پول کرده و سپس متواری شده بود. آبان امسال رئیس‌کل دادگستری اصفهان با اشاره به تشکیل پرونده‌ای با عنوان مجرمانه اخلال عمده در نظام اقتصادی از طریق تشکیل شرکت هرمی و با استفاده ز رمز ارزهای جعلی اعلام کرد که تعداد شکات این پرونده هزار و ۱۴۴ نفر و مبلغی که از آن‌ها کلاه‌برداری شده بیش از ۹۰۷میلیارد ریال بوده است.
