وضعیت تایرسازهای بورسی بررسی شد
لاستیکی‌ها زیر بار نگاه دستوری
از معایب بایاس هم مصرف سوخت بالا و عملکرد ضعیف این نوع تایر در پیچ‌‌‌ها و جاده‌‌‌های خیس است. در بررسی تایر رادیال به مزیت‌‌‌هایی از جمله طول عمر و دوام بیشتر، سهولت در فرمان‌‌‌پذیری و صدای کمتر می‌‌‌رسیم. معایب رادیال را نیز میتوان چسبندگی کم به سطح جاده در سرعت پایین و همچنین چسبندگی کم در سطوح ناهموار بیان کرد. لاستیک‌ها در انواع سایزها برای ماشین‌‌‌ها و وسایل نقلیه مختلف تولید می‌‌‌شوند. حدود ۵۵درصد از کل مصرف تایر در جهان مربوط به خودروهای سواری، ۳۵درصد مربوط به ماشین‌‌‌های باری و ۱۰درصد دیگر مربوط به ماشین‌‌‌های کشاورزی، دوچرخه و موتور است. کل حجم تولید لاستیک در دنیا در سال ۲۰۲۱ برابر ۲۰میلیون و ۶۵۰هزار تن بوده است. انتظار داریم تولید تایر در جهان با توجه به افزایش تقاضا، با نرخ رشد سالانه ۳درصد افزایش پیدا کند و در سال ۲۰۲۴ به ۲۲میلیون و ۷۵۰هزار تن برسد.در ایران ۱۱شرکت تایرسازی داریم که تاکنون هفت‌شرکت از میان آنها در بورس پذیرش شده‌‌‌اند. گروه تایرسازی با ارزش بازار حدود ۱۴هزار میلیارد تومانی حدود ۲/ ۰درصد از کل ارزش بازار بورس تهران را به خود اختصاص داده است. نیاز داخلی کشور برای لاستیک خودروهای سواری حدود ۲۵۲هزار تن در سال است که تقریبا تمام این نیاز در داخل کشور تولید می‌شود و حدود ۱۰۰هزار تن نیز واردات لاستیک داریم که عمده آن مربوط به تایرهای غیر‌سواری است.
معرفی شرکت لاستیک یزد
مجتمع صنایع لاستیک یزد در سال ۱۳۶۴ تاسیس شد. واحد بازیافت کائوچو برای تولید پودر لاستیک با ظرفیت اسمی ۸هزار و ۶۰۰تن در سال ۱۳۷۲ به بهره‌‌‌برداری رسید. از سال ۱۳۸۲ با تصویب هیات‌‌‌مدیره شرکت این واحد به صورت مستقل، اما با مالکیت صددرصدی یزد با نام فرآور لاستیک ایساتیس تایر فعالیت خود را ادامه می‌دهد. تولید انواع تایر و تیوب دوچرخه و موتورسیکلت از سال ۱۳۴ با ظرفیت اسمی ۱۳هزار و ۵۰۰تن در سال به بهره‌‌‌برداری رسید. با اجرای طرح توسعه تولید تایر و تیوب بایاس سواری و وانتی در سال ۱۳۷۶ ظرفیت اسمی شرکت به ۱۸هزار تن در سال افزایش یافت. در سال ۱۳۸۵ نیز با اولین بهره‌‌‌برداری از خط تولید لاستیک رادیال با ظرفیت ۳۴۰۰تن در سال لاستیک یزد نیز به جمع تولیدکنندگان لاستیک رادیال اضافه شد. سپس با اجرای طرح‌‌‌های توسعه و بهره‌‌‌برداری از خطوط جدید، ظرفیت سالانه تولید لاستیک‌های رادیال به ۳۱هزار تن در سال رسید. به این ترتیب، ظرفیت اسمی شرکت در تولید انواع محصولات ۴۶هزار تن در سال است. قیمت آخرین معامله سهم در تاریخ بررسی (۲شهریور ۱۴۰۱) ۹۱۴ تومان بوده است. از آنجا که شرکت ۲میلیارد و ۴۰میلیون سهم منتشرشده دارد، ارزش بازار معادل هزار و ۸۴۰میلیارد تومانی برای شرکت به دست می‌‌‌آید. سود هر سهم (EPS) برای چهارفصل گذشته برابر ۱۰۷ریال بوده و قیمت به سود هر سهم (P/ E) برای «پیزد» ۸۴واحد و میانگین P/ E گروه ۸۴واحد است.
تولید و فروش: محصولات شرکت لاستیک یزد در سه دسته رادیال، بایاس و تیوب به بازار عرضه می‌‌‌شوند. در گروه لاستیک‌های رادیال خودروهای سواری و وانتی قرار می‌‌‌گیرند. شرکت در نظر دارد با ورود به بازار لاستیک‌های رادیال برای ماشین‌‌‌هایSUV حاشیه سود خود را بهبود ببخشد؛ چرا که ارزش‌افزوده این محصول بیش از خودروهای سواری و وانتی است. در گروه لاستیک‌های بایاس محصولات متنوع‌‌‌تری را شاهد هستیم که شامل خودروهای سواری، وانتی، دوچرخه، موتورسیکلت و فرغون است. همچنین تیوب برای تمام محصولات گروه بایاس تولید و عرضه می‌شود. ظرفیت تولید اسمی مجتمع صنایع لاستیک یزد در حال حاضر ۴۶هزار تن برای انواع محصولات در سال است. بررسی روند تولید و فروش شرکت حاکی از آن است که این مجتمع در سال‌های اخیر حدود ۷۰درصد ظرفیت اسمی خود تولید کرده است. به بیان دیگر، ظرفیت عملی آن ۷۰درصد ظرفیت اسمی است. اوج تولید این شرکت در سال ۱۳۹۹ اتفاق افتاده است که موفق به ثبت آمار تولید ۳۳هزار تن محصول در سال شد. سپس در سال ۱۴۰۰ با قطعی‌‌‌های برق در فصل تابستان و همچنین افزایش نرخ کائوچوی طبیعی و کمبود دسترسی به مواد اولیه تولید شرکت کاهش یافت. فروش مجتمع صنایع لاستیک یزد همواره در نزدیکی سطح تولید قرار داشته و این فرض، برابری تولید و فروش برای تحلیل نماد را تایید می‌کند. بیش از ۹۷درصد فروش شرکت در بازارهای داخلی است، ۳درصد دیگر نیز از طریق صادرات به خارج از کشور انجام می‌شود. همچنین ۷۱درصد از کل مبلغ فروش شرکت از طریق فروش انواع لاستیک رادیال در بازارهای داخلی اتفاق می‌‌‌افتد و ۱۹درصد دیگر، شامل فروش انواع لاستیک بایاس در بازارهای داخلی است. تا اینجا تکلیف ۹۰درصد از کل فروش شرکت مشخص شد و عمده حساسیت در تحلیل مربوط به این دو محصول است. هفت‌‌درصد دیگر از فروش مربوط به انواع تیوب است که در بازار داخلی به فروش می‌رود.
نرخ فروش: نرخ‌‌‌گذاری محصولات در صنعت لاستیک‌‌‌سازی کشور از طرف سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان انجام می‌شود و به‌‌‌نوعی نرخ فروش محصولات شرکت‌های این صنعت کاملا دستوری است. با توجه به حاشیه سود پایین شرکت‌ها و وابسته‌بودن نرخ مواد اولیه آنها به نرخ نفت و دلار، عدم‌تناسب رشد نرخ فروش و بهای تمام‌شده می‌‌‌تواند سبب زیان‌‌‌ده شدن شرکت‌ها شود. از این رو نرخ‌‌‌گذاری درست و به‌‌‌موقع برای این صنعت حیاتی است. شاید بهتر است نرخ‌‌‌گذاری را در اختیار سیستم عرضه و تقاضای بازار قرار دهیم تا متناسب با حرکات نرخ‌های جهانی، شرکت‌ها نرخ فروش خود را تعیین کنند. آخرین افزایش نرخ اعلام‌شده برای لاستیک از سوی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ۳۰درصد بوده که در تحلیل سودآوری شرکت لحاظ شده است. با وجود افزایش نرخ‌های مواد اولیه و رشد بهای تمام‌شده، افزایش نرخ به نظر برای سودآوری شرکت‌ها کافی نیست.
بهای تمام‌شده: همان‌طور که گفته شد، بهای تمام‌شده در شرکت‌های گروه لاستیک‌‌‌سازی میزان زیادی از درآمدهای عملیاتی شرکت را از بین می‌‌‌برد و حاشیه سود ناخالص را پایین می‌‌‌آورد. اصلی‌‌‌ترین عامل در تعیین مبلغ بهای تمام‌شده شرکت لاستیک یزد مواد مستقیم مصرفی است که در پنج‌سال اخیر به طور میانگین ۷۷درصد از کل بهای تولید را به خود اختصاص داده است. سهم مواد مصرفی از کل بهای تمام‌شده در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به نزدیکی ۸۵درصد افزایش یافته که عدد قابل‌‌‌توجهی است.
اصلی‌‌‌ترین مواد مستقیم مصرفی برای تولید لاستیک به‌ترتیب کائوچوی طبیعی، کائوچوی مصنوعی، دوده، نخ و پلی‌‌‌استر و مواد شیمیایی است. کائوچوی طبیعی از طریق واردات تهیه می‌شود و به طور مستقیم تحت‌‌‌تاثیر بهای نفت قرار دارد. همچنین چون تنها راه تهیه کائوچوی طبیعی از طریق واردات است، نرخ دلار بر مبلغ خرید شرکت تاثیر مستقیم می‌‌‌گذارد. کائوچوی مصنوعی نیز در شرکت‌های پتروشیمی داخل کشور تحت عنوان استایرن بوتادین رابر (SBR) تولید می‌شود. نرخ کائوچوی مصنوعی نیز تحت‌‌‌تاثیر مستقیم نرخ نفت قرار دارد. دوده موردنیاز شرکت نیز از طریق بازار داخلی خریداری می‌شود.
کل حقوق و دستمزد پرداختی به کارکنان شرکت (چه حقوق و دستمزد مستقیم و چه غیرمستقیم) حدود ۱۱درصد از فروش را شامل می‌شود که ۵درصد آن در قسمت حقوق و دستمزد مستقیم هزینه می‌شود. از آنجا که شرکت لاستیک یزد به دلیل پایین بودن نسبت حاشیه سودش اهرم بالایی دارد، با افزایش ۵۰درصدی نرخ دستمزدها در سال‌جاری فشار زیادی به سودآوری شرکت وارد شده است.
پیش‌بینی سودآوری شرکت
پس از بررسی‌‌‌های صورت‌گرفته روی عوامل مهم سودآوری شرکت مانند عوامل موثر بر درآمد عملیاتی و بهای تمام‌شده، اکنون نوبت آن است که با درنظرگرفتن محتمل‌‌‌ترین مفروضات به تحلیل سودآوری شرکت بپردازیم. تورم ۴۵ درصدی و نرخ دلار نیمایی ۲۶هزار و ۵۰۰تومان را برای سال ۱۴۰۱ در نظر گرفتیم. همچنین براساس دیتاهای تاریخی شرکت، نرخ افزایش دستمزد را ۴۵درصد لحاظ کردیم. علاوه بر آن، برای نرخ‌های فروش محصولات سال ۱۴۰۱ از آخرین نرخ‌های گزارش‌شده در گزارش ماهانه استفاده و معادل دلاری آن را برای میانگین نرخ سالانه لحاظ کردیم. همچنین برای مواد اولیه از گزارش سه‌ماهه شرکت کمک گرفته و میانگین نرخ‌های هر محصول را به صورت دلاری محاسبه کردیم و در تحلیل خود قرار دادیم. درنهایت به سود خالص ۴۴میلیارد تومانی برای سال ۱۴۰۱ رسیدیم که با توجه به سرمایه ۲۰۴میلیارد تومانی شرکت به سود ۲۱۸تومانی برای هر سهم می‌‌‌رسیم. با توجه به قیمت ۹۱۴تومانی سهم «پیزد» در زمان تحلیل قیمت به سود هر سهم ۴۱واحد (P/ E) می‌‌‌رسیم.
