ویژه نامه سراسری صنعت برق

• نگرانی عمیق

  

  گزارش‌ها از میزان مصرف برق در تابستان سال جاری ایران بالا گرفته است. کارشناسان هشدار می‌دهند که در صورت ادامه روند بی‌رویه مصرف، خانواده‌ها و مراکز تولیدی در روزهای گرم سال با مشکل و تنگنای شدید روبه‌رو خواهند شد. در این شرایط ممکن است خاموشی‌های سال ۹۷ دوباره تکرار شود. در شرایطی صنعت برق زیر بار فشار مصرف قرار دارد که از یک طرف سرکوب قیمتی امان فعالان این صنعت را گرفته و با تنگنای مالی اقتصاد ایران دست و پنجه نرم می‌کند و روزبه‌روز فشار تحریم افزایش می‌یابد و از سمت دیگر پاندمی ویروس کرونا معضل جدیدی برای این صنعت ایجاد کرده است. در این شرایط چه آینده‌ای پیش‌روی صنعت برق قرار دارد؟

• روشنایی کم‌سو

  در دنیای مدرن، نقش «برق» فراتر از یک کالای صرفاً مصرفی است که پیش‌تر می‌توانست روشنایی را به ارمغان آورد یا امکان استفاده از وسایل خانگی و حتی صنعتی را فراهم کند. اهمیت برق در این روزها به گونه‌ای است که یکی از ستون‌های امنیتی هر کشور را تشکیل می‌دهد چراکه بنیان کارکرد امنیتی، اطلاعاتی، اقتصادی و سیاسی دولت‌ها و در نتیجه کشورها بر این کالای نادیدنی اما ضروری استوار است؛ به شکلی که تصور قطع کامل جریان برق و تاثیر آن بر تراکنش‌های مالی و متعاقباً اقتصاد یا خطراتی که می‌تواند برای بسیاری از صنایعی که نیاز پیوسته به جریان برق دارند و امنیت و حیات آنها به برق وابسته است، داشته باشد، تقریباً ناممکن به نظر می‌رسد.

• زنگ خطر

  

  صنعت برق یکی از ستون‌های اصلی توسعه و رشد اقتصادی در کشور، توانسته است با رقم تقریبی ۱۲ هزار میلیارد تومان ارزش افزوده، یک درصد تولید ناخالص داخلی ایران را به خود اختصاص دهد. در نگاهی کلان به روند فعالیت‌های اجرایی و عملیاتی در این صنعت گسترده می‌توان گفت که با بررسی آماری شاخص‌های اقتصادی و فنی، تصویر وضع موجود صنعت برق در پهنه اقتصادی کشور نشانگر حضور بیش از دو هزار بنگاه اقتصادی و نیز SMEهای فعال در صنعت برق با اشتغال مستقیم بیش از ۱۵ هزار نفر در بخش خصوصی و دولتی بوده که بر اساس آمارهای موجود معادل ۱۳ هزار میلیارد تومان ارزش افزوده تولید ناخالص داخلی کشور یعنی معادل یک درصد آن را دربر گرفته است.

• فاز و نول یک صنعت

  

  گزارش‌های دو دهه اخیر صنعت برق به روشنی نشان می‌دهد که رشد مصرف برق در ایران بین پنج تا هشت درصد سالانه متغیر بوده است. به جرات می‌توان گفت متوسط رشد در ایران به‌طور سالانه حدود شش، هفت درصد بوده که در برخی سال‌ها به دلایل گوناگون، این رشد با کاهش نیز همراه شده است.

• مدل غلبه بر ابرچالش

  

  یکی از ابرچالش‌های ماندگار صنعت برق ایران، فاصله معنی‌دار و پیشی گرفتن روزافزون هزینه به درآمد آن است. طی دوره‌های متعدد و به‌رغم تغییرات تیم‌های مدیریتی با گرایش‌های متفاوت اقتصادی، سبک‌های مدیریتی و حتی سیاسی، این چالش همچنان پیش‌روی صنعت برق است. این ناموازنه، تاثیرات عمیقی بر زیرساخت‌ها، کیفیت سرویس‌دهی، فرهنگ کاری، ارتباطات مالی و حقوقی ذی‌نفعان و حتی کمیت و کیفیت تحقیق و توسعه در این صنعت گذاشته است.

• بار منفی

  

  صنعت برق مهم‌ترین زیرساخت و شریان حیاتی چرخه زندگی اجتماعی است، به گونه‌ای که همه مولفه‌های تشکیل‌دهنده جامعه شامل اقتصاد، سیاست، رفاه، مذهب، فرهنگ، بهداشت، درمان، سلامت، ورزش، صنعت، تولید، گردشگری، حمل‌ونقل، ترافیک، تجارت، کسب‌وکار در مقیاس متفاوت، کشاورزی و... امروزه تحت تاثیر مستقیم یا غیرمستقیم انرژی الکتریکی و صنعت برق هستند. هماهنگی و فعالیت بهنگام زنجیره مصرف انرژی الکتریکی از تولید و تامین مواد اولیه احداث، نگهداری، تعمیرات و بهره‌برداری تاسیسات مورد نیاز بخش‌های تولید، انتقال و توزیع انرژی الکتریکی موجب پایداری شبکه از تولید تا توزیع خواهد بود. عدم کارایی مناسب هر یک از زیرسیستم‌های تولید، انتقال و توزیع برق موجب بروز وقفه در کارایی سیستم اصلی شده و صنعت برق با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد شد.

• ویروسی شدن یک صنعت

  

  به‌طور حتم قضاوت راجع به هر موضوعی به نوع نگاه ما بازمی‌گردد؛ در مورد تاثیر ویروس کرونا بر صنعت برق سعی کرده‌ام در این نوشتار با نگاه «تبدیل تهدید به فرصت» موضوع را بررسی کنم. این نگاه به واسطه آن دارای اهمیت است که از زمانی که در اختیار داریم حداکثر استفاده را ببریم. بنابراین از همه خوانندگان این یادداشت دعوت می‌کنم تا به این پدیده مهم جهانی، به‌رغم نگرانی‌ها و دغدغه‌های فراوانی که در همه وجوه زندگی تاثیرات خود را گذاشته است، با دقت بیشتری بپردازند.

• قوای پیشران صادرات

  

  امروزه با قاطعیت می‌توان اذعان کرد که بین رشد اقتصادی هر کشور و مقوله صادرات ارتباطی مستقیم وجود دارد و بدین سبب کارشناسان اقتصادی با اعتقاد به نقش تجارت بین‌الملل در رشد اقتصادی، از صادرات به‌عنوان شاخص توسعه نام می‌برند چراکه محقق شدن فعل صادرات مصادف است با ورود جریانات قدرتمند ارزی و هدایت آن به چرخه مالی هر کشور، از این‌رو در اقتصاد کلان، صادرات همراه با تولید به عنوان مهم‌ترین عوامل استراتژیک عرضه قلمداد می‌شوند و از این‌رو است که در هر اقتصادی اعم از پیشرفته یا درحال‌توسعه، تولید و صادرات وابستگی متقابل نسبت به یکدیگر دارند و چنان به هم پیوسته‌اند که فراز و فرود هر یک، دیگری را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

• داروی تلخ

  

  با ماسک و دستکش و یک دنیا حرف منتظر من بود. در دفترش در طبقه چهاردهم ساختمان مرکزی وزارت نفت. رأس ساعت ۸. خیلی سریع گفت‌وگو را شروع کرد و صریح و صادق اما عاقلانه از بحران‌های دستگاه سیاستگذاری در حوزه انرژی به‌ویژه برق سخن گفت و در این مسیر، پیوسته سوالات مرا به نظام قیمت‌گذاری ارجاع داد.

• شوک کووید ۱۹

  کووید ۱۹ که سال ۲۰۲۰ را به نقطه عطفی در مناسبات اجتماعی تبدیل کرده، فقط سبک زندگی ما را تغییر نداده است بلکه زیرساخت‌ها و صنایع را نیز با شوک‌هایی همراه ساخته است. یکی از صنایع زیرساختی مهم که زندگی امروزه ما بدون آن قابل تصور نیست، صنعت برق است. کرونا که ماه‌هاست مرزی نمی‌شناسد، این صنعت را هم کم‌وبیش بی‌نصیب نگذاشته است. آنچه در این نوشتار می‌آید، تحلیلی است از آسیب‌پذیری‌های صنعت برق طی این‌همه‌گیری جهانی از نخستین ماه‌های شروع آن.

• نوآوری برای روشنایی

  در سال‌های اخیر صنعت برق فراز و فرودهای مختلفی را از سر گذرانده و دستخوش تغییرات و نوآوری‌های مختلفی شده است. علاوه بر این، برق به عنوان یک انرژی، در بازار انرژی‌های جایگزین نیز همواره مشغول رقابت بوده است. این رقابت صرفاً از جنبه کالای مصرفی و نهایی بودن نیست بلکه حوزه تامین انرژی برای زیرساخت‌های خود صنعت برق را نیز شامل می‌شود. از همین‌رو نوآوری در این حوزه بسیار حائز اهمیت است چراکه روند افزایشی تقاضا برای نفت قابل پیش‌بینی است.

• اصلاح قیمت‌گذاری ناکارآمد

  

  صنعت برق ایران در سال‌های گذشته به دلیل شرایط اقتصادی و البته اتخاذ برخی سیاست‌های نادرست که از قضا در بروز و تشدید چالش‌های حال حاضر این صنعت استراتژیک تاثیرگذار بوده‌اند با موانع جدی و بحرانی روبه‌رو شده است.

• آفت قیمت تکلیفی

  

  برق عمومی در ایران قدمتی حدودا ۱۲۰ ساله دارد و این صنعت در بدو ایجاد با حمایت دولت و توسط بخش خصوصی وارد کشور شد. طی بیش از یک قرن عمر این صنعت و به تناسب افزایش اهمیت و نقش آن در شاخه‌های مختلف حیات فردی و اجتماعی جامعه، مالکیت و مدیریت آن با فراز و نشیب‌های گوناگونی مواجه بوده است، به‌طوری که تا قریب به سه دهه قبل، زنجیره تامین برق از تولید تا توزیع آن کاملا در اختیار دولت قرار داشته است.

• فرصت‏های طلایی

  

  سرمایه‌گذاری در صنعت برق این روزها با چه مشکلاتی رو‌به‌رو است؟ تا قبل از شیوع بیماری کرونا در اسفندماه ۱۳۹۸ بررسی وضعیت اقتصاد کشور نشان می‌داد که با تخلیه اثر تحریم‌ها بر اقتصاد، بهبودهایی در متغیرهای اقتصاد کلان رخ داده و پیش‌بینی می‌شد که رشد بخش غیرنفتی در سال ۱۳۹۸ مثبت باشد.

• توسعه ساخت نیروگاه‏ها

  

  صنعت برق به عنوان یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های توسعه کشور همواره نقش مهمی در ارتقای رفاه و امنیت جامعه بر عهده داشته است. در این بین تولید برق پایدار و مطمئن برای مشترکان سراسر کشور وظیفه سنگینی است که بر دوش وزارت نیرو و شرکت تولید نیروی برق حرارتی گذاشته شده است.

• الگوی موفقیت

  

  قراردادهای بیع‌متقابل به مجموعه‌ای از روش‌های معاملاتی اطلاق می‌شود که به موجب آن سرمایه‌گذار تعهد می‌کند تمام یا بخشی از منابع مالی مورد نیاز برای ایجاد، توسعه، بازسازی و اصلاح واحد تولیدی یا خدماتی را سرمایه‌گذاری کند و بازپرداخت سهم آورده خود و هزینه‌های تبعی آن را از محل فروش کالا و خدمات تولیدی و یا منافع حاصله دریافت کند.

• شکست کرونا

  

  برنامه سالانه تعمیرات ۹۰ نیروگاه‌ حرارتی کشور با تلاش متخصصان این عرصه به پایان رسیده و واحدهای حرارتی کاملا آماده تامین برق روزهای گرم پیک تابستان امسال هستند. پایداری واحدهای نیروگاهی در تابستان منوط به انجام تعمیرات است و در صورت عدم انجام تعمیرات پیش‌بینی شده ممکن است واحد از مدار خارج شده و یا تولید مورد انتظار صورت نگیرد.

• پیام امید بخش

  

  در حالی که تیر ماه گرم امسال را پشت سر می‌گذاریم، وزارت نیرو و صنعت برق در شرایط سخت شیوع بیماری کرونا و محدودیت‌های نقدینگی توانسته است برق همه مشترکان را بدون خاموشی برنامه‌ریزی‌شده و در قالب برنامه‌ای جامع و مدون با عنوان برنامه ۰۹۹ تأمین کند.

• حفظ ظرفیت‌ها و توانمندی

  

  شرکت سرمایه‌گذاری برق و انرژی غدیر، یکی از هشت هلدینگ شرکت سرمایه‌گذاری غدیر است که فعالیت آن با خرید نیروگاه سیکل ترکیبی گیلان در سال ۱۳۹۰ آغاز شد. در ادامه فعالیت‌ها، نیروگاه‌های ۱۰ مگاواتی مقیاس کوچک ابوموسی، ۵۰۰ مگاواتی سیکل ترکیبی بهبهان، ۲۳۵ مگاواتی سیکل ترکیبی اکسین، ۱۰ مگاواتی خورشیدی اصفهان، ۱۰ مگاواتی خورشیدی قم و ۱۰ مگاواتی خورشیدی یزد توسط شرکت سرمایه‌گذاری برق و انرژی غدیر، احداث و به بهره‌برداری رسیده‌اند. در حال حاضر نیز احداث بخش گاز نیروگاه سیکل ترکیبی ۵۰۰ مگاواتی در جزیره قشم به پایان رسیده و در تیر ماه سال جاری افتتاح خواهد شد.

• محیط بایر کسب‌وکار

  

  محیط کسب‌وکارهای صنعت برق را مانند هر صنعت دیگری می‌توان در چند لایه دسته‌بندی کرد؛ مسائل محیط دور، محیط نزدیک و محیط داخلی بنگاه‌ها. محیط دور یا محیط کلان شامل محیط حقوقی و قانونی، عوامل سیاسی و اجتماعی و اقتصاد کلان است که برای عموم بخش‌های اقتصادی و صنعتی یکسان هستند.

• کمین بحران‏ها

  

  وقتی نمایندگان هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی قانون تثبیت قیمت حامل‌های انرژی را تصویب کردند، شاید هرگز تصور نمی‌کردند که این قانون بعد‌ها چطور بلای جان صنعت برق می‌شود. اگرچه تا سال‌ها جدال مجلس و دولت برای افزایش قیمت برق ادامه داشت، اما به هر حال فارغ از اینکه کدام یک از این دو نهاد در قرار دادن یک صنعت رو به پیشرفت و سرشار از پتانسیل روی سراشیبی سقوط سهم بیشتری داشتند، باید پذیرفت که آغاز راهی که امروز به بحران نقدینگی در صنعت برق رسیده، از همان مصوبه بوده است.

• «صانیر» سفیر صادرات خدمات مهندسی

  

  شرکت صانیر(صادرات تجهیزات و خدمات صنایع آب و برق ایران) با فراتر از دو دهه حضور در بیش از ۱۹ کشور جهان بعنوان سفیر صادرات خدمات مهندسی برق و آب در کشور شناخته می شود. بازارهای صادراتی این شرکت عمدتاً کشورهای منطقه آسیای میانه، خاورمیانه و شمال آفریقا هستند که شرکت صانیر در همه آنها حضور فعال داشته و دارد و یکی از راه های مؤثر در جهش تولید نیز، برداشت موانع از سر راه صادرات خدمات مهندسی است.

• ضربه کمبود نقدینگی

  

  کسب‌وکارهای صنعت برق در دو گروه اصلی جانمایی شده‌اند؛ «سازندگان تجهیزات برق» و «پیمانکاران و مشاوران احداث تاسیسات برق». کسب‌وکارهای سازنده تجهیزات برق مجموعه‌ای از تولیدکنندگان را در برمی‌گیرد که تجهیزات مورد نیاز زنجیره تولید، انتقال و توزیع مانند ترانسفورماتورها، سیم و کابل، تابلوها، کلیدها و رله‌ها را تولید می‌کنند.

• ضرورت توجه به صنعت برق

  

  صنعت برق یکی از زیر ساختهای حیاتی و بنیادین سایر صنایع بشمار رفته و نقش مهمی در توسعه صنعتی و اقتصادی کشورهای در حال توسعه، بدلیل ضرورت نیاز در فرآیند تولید کالا و محصولات و در نهایت تولید ناخالص داخلی، ایفا می کند. در واقع انرژی برق ضمن آنکه سبب رشد کیفی زندگی مردم می شود، رابطه مستقیمی با توسعه پایدار، رونق و جهش بخش تولید درجوامع مختلف دارد. در این میان در صحنه جهانی نیز حرکت از سمت انرژی های فسیلی به سمت انرژی های الکتریکی و تولید برق، بدلیل ملاحظات زیست محیطی؛ شدت گرفته است و سبب توسعه و افزایش سهم سبد انرژی کشورهای مختلف از انرژی برق شده که همین عامل به دلیل بهره‌مندی از ظرفیتهای تحقیق و توسعه جهانی، منجر به خلق فناوری‌های نوین و رشد و توسعه صنعت برق طی چند دهه اخیر شده است.

• مرکز توسعه خودرو برقی و زیرساخت‌های مپنا

  

  گروه مپنا- امروزه «حمل و نقل» بخشی جدایی نشدنی از زندگی بشر بوده و از منظر انرژی حدود ۲۰ درصد کل تقاضای جهانی و از نظر میزان انتشار آلاینده‌ کربن دی‌اکسید، حدود ۳۰ درصد از میزان انتشار این آلاینده را به خود اختصاص داده ‌است؛ از این رو مناسب است برای ایجاد یک زیست‌بوم پایدار در موضوع حمل و نقل در دنیا نگاه ویژه‌ای صورت گیرد. با توجه به نقش عمده خودروها در این بخش، فناوری‌های بسیار متنوعی برای بهبود عملکرد آن‌ها از منظر انرژی، اقتصاد و محیط زیست ارائه شده‌ است. مهم‌ترین فناوری ارائه شده در این زمینه انواع خودروهای الکتریکی است.